Dầm là gì? Phân loại dầm trong xây dựng
Trong các công trình dân dụng hay công nghiệp, dầm là một trong những cấu kiện quan trọng nhất, giữ vai trò chịu lực và truyền tải trọng từ sàn, mái xuống cột và móng. Nếu bạn là người đang tìm hiểu về kiến trúc, xây dựng hoặc đang chuẩn bị thi công một công trình, câu hỏi “Dầm là gì?” chính là kiến thức nền tảng không thể bỏ qua.
Dầm là cấu kiện chịu lực nằm ngang hoặc nghiêng (ảnh sưu tầm)
Dầm là gì?
Dầm là gì? Dầm là một cấu kiện chịu lực nằm ngang hoặc nghiêng, có chức năng chịu uốn và chuyển tải trọng từ sàn, tường hoặc mái xuống các cột, tường chịu lực hoặc móng. Dầm thường được bố trí ở các tầng, sàn, mái hoặc cửa sổ để liên kết các phần kết cấu với nhau, đảm bảo tính ổn định và độ bền của toàn bộ công trình.
Dầm có thể được làm từ nhiều loại vật liệu khác nhau như bê tông cốt thép, gỗ, thép hoặc composite, tùy theo yêu cầu kỹ thuật, thẩm mỹ và kinh phí xây dựng. Trong nhà ở dân dụng, dầm bê tông cốt thép là loại phổ biến nhất vì độ chắc chắn cao, dễ thi công và tuổi thọ lâu dài.
Vai trò của dầm trong kết cấu xây dựng
Chịu tải trọng từ sàn và mái
Dầm là nơi tiếp nhận lực từ các bộ phận khác như sàn nhà, mái nhà, tường bao. Những tải trọng này bao gồm cả tải trọng tĩnh (trọng lượng bản thân công trình, đồ nội thất) và tải trọng động (con người di chuyển, gió, động đất,...).
Phân phối tải trọng xuống cột hoặc tường chịu lực
Sau khi tiếp nhận lực, dầm sẽ truyền lực xuống cột hoặc tường, sau đó tiếp tục truyền đến móng và nền đất bên dưới. Quá trình này giúp toàn bộ công trình phân bố lực đều, không bị sụp đổ cục bộ và đảm bảo độ an toàn lâu dài.
Tăng sự ổn định và liên kết giữa các bộ phận
Ngoài khả năng chịu lực, dầm còn đóng vai trò liên kết các kết cấu đứng lại với nhau, giúp khung nhà trở nên cứng cáp, chống rung lắc. Dầm ngang còn giúp định hình rõ không gian, hỗ trợ thi công tường hoặc trần giả dễ dàng.
Dầm chịu tải trọng từ sàn và mái (ảnh sưu tầm)
Các loại dầm phổ biến trong xây dựng
Phân loại theo vị trí trong kết cấu
Dầm chính
Đây là loại dầm chịu tải trọng trực tiếp từ sàn và truyền xuống cột. Dầm chính thường có kích thước lớn hơn các dầm khác và được bố trí song song theo chiều dài của ngôi nhà. Nó đóng vai trò cốt lõi trong việc đảm bảo độ cứng và vững chắc cho toàn bộ hệ khung kết cấu.
Dầm phụ
Dầm phụ có nhiệm vụ đỡ sàn và truyền tải trọng qua dầm chính. Loại dầm này thường đặt vuông góc với dầm chính, có kích thước nhỏ hơn, nhưng không kém phần quan trọng trong việc phân phối tải đều cho công trình.
Dầm console (dầm công xôn)
Là dầm chỉ có một đầu được gối lên tường hoặc cột, đầu còn lại nhô ra tự do. Dầm console thường thấy ở các khu vực như ban công, mái hiên hoặc các chi tiết kiến trúc đua ra ngoài.
Dầm cầu thang
Loại dầm đặt nghiêng, dùng để nâng đỡ bản cầu thang. Dầm này phải được thiết kế chính xác về góc nghiêng và tiết diện để đảm bảo an toàn khi sử dụng.
Có thể phân chia thành nhiều loại dầm khác nhau (ảnh sưu tầm)
Phân loại theo kết cấu chịu lực
Dầm đơn
Là loại dầm được đỡ bởi hai điểm tựa ở hai đầu. Đây là dạng dầm cơ bản và dễ tính toán nhất, thường sử dụng cho các nhịp nhỏ, tải trọng không quá lớn.
Dầm liên tục
Gối lên ba điểm tựa trở lên. So với dầm đơn, dầm liên tục giúp giảm mômen uốn tại nhịp giữa, từ đó tiết kiệm vật liệu và giảm chiều cao dầm. Loại này phù hợp cho công trình có chiều dài lớn hoặc nhiều nhịp liên tiếp.
Dầm khung
Là dầm nằm trong hệ khung kết cấu, gắn kết trực tiếp với cột và sàn. Dầm khung chịu tác động kết hợp từ cả mômen uốn và lực ngang, thường dùng trong nhà cao tầng, khung nhà công nghiệp.
Dầm tăng sự ổn định và liên kết giữa các bộ phận (ảnh sưu tầm)
Phân loại theo vật liệu cấu tạo
Dầm bê tông cốt thép
Là loại dầm được sử dụng phổ biến nhất hiện nay nhờ khả năng chịu lực tốt, tuổi thọ cao và chi phí hợp lý. Dầm bê tông có thể được đúc tại chỗ hoặc đúc sẵn, tùy theo yêu cầu thiết kế và tiến độ thi công.
Dầm gỗ
Thường sử dụng trong các công trình nhà gỗ truyền thống hoặc nhà tạm. Dù có trọng lượng nhẹ, thi công nhanh, nhưng dầm gỗ kém bền trong điều kiện ẩm và dễ bị mối mọt.
Dầm thép
Có khả năng chịu lực rất cao, thường ứng dụng trong nhà công nghiệp, nhà thép tiền chế hoặc các công trình cần khẩu độ lớn. Dầm thép dễ lắp ghép và tháo dỡ, nhưng cần được xử lý chống ăn mòn kỹ lưỡng.
Kết luận
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ dầm là gì, vai trò của dầm trong kết cấu công trình và cách phân loại các loại dầm phổ biến. Đây là kiến thức cơ bản nhưng rất quan trọng, đặc biệt nếu bạn là người đang thiết kế, giám sát hoặc chuẩn bị xây nhà.
Nếu bạn cần hỗ trợ tư vấn thiết kế kết cấu hoặc lựa chọn loại dầm phù hợp với công trình cụ thể, hãy gọi ngay hotline: 0925.680.068 - 0913.861.022 - 0913.951.267 để được hỗ trợ tốt nhất.