Cách Tính Số Lượng Xà Gồ Thả Trên Mái Nhà: Hướng Dẫn Chi Tiết Từ Cơ Bản Đến Nâng Cao

Để thi công một mái nhà vững chắc, đều và bền theo thời gian, không thể bỏ qua bước tính toán số lượng xà gồ thả trên mái nhà. Đây là thành phần chịu lực chính cho hệ mái, quyết định đến khả năng chống đỡ của kết cấu, độ võng, cũng như ảnh hưởng đến chi phí vật tư.

Cách tính số lượng xà gồ thả trên mái nhà (ảnh sưu tầm)

Vai trò của xà gồ trong kết cấu mái

Cách tính số lượng xà gồ thả trên mái nhà là tính các thanh ngang (hoặc dọc) được bố trí thẳng hàng trong hệ kết cấu mái, có nhiệm vụ đỡ lớp lợp bên trên như tôn, ngói, fibro xi măng, tấm panel,... Tùy vào phương án thiết kế, xà gồ có thể đặt theo:

Phương ngang: từ tường bên này sang bên kia (phổ biến ở nhà dân dụng).
Phương dọc: chạy theo chiều dốc mái (ít phổ biến, dùng cho công trình công nghiệp đặc biệt).

Xà gồ có 3 chức năng chính là truyền tải trọng của lớp mái (ngói, tôn, gió, mưa…) về hệ kèo hoặc khung thép, tạo bề mặt liên kết để thi công lớp lợp, đảm bảo tính đồng đều và phẳng. Cuối cùng là chống vặn xoắn, võng mái, giúp mái ổn định theo thời gian.

Cần chuẩn bị trước diện tích, loại vật liệu và loại xà gồ trước khi tính số lượng (ảnh sưu tầm)

Chuẩn bị gì trước khi tính số lượng xà gồ?

Diện tích mái cần lợp

Không tính theo diện tích mặt bằng, mà là diện tích theo mặt nghiêng của mái (tức theo chiều dốc). Ví dụ: mái nhà hình tam giác với chiều cao mái 3m và chiều rộng đáy 5m → chiều dài mái dốc là:

L = √(3² + (5/2)²) = √(9 + 6.25) = √15.25 ≈ 3.9 mét

Nếu mái hai bên, tổng diện tích lợp là: Diện tích mái = 3.9m × chiều dài nhà × 2

Loại vật liệu lợp mái

Mái lợp ngói: nặng hơn → cần bố trí xà gồ sát, khoảng cách 700–900 mm.
Mái tôn kẽm/tôn lạnh: nhẹ hơn → khoảng cách có thể 1.0–1.2 m.
Mái tấm lợp xi măng: trung bình → khoảng cách 800–1000 mm.

Loại xà gồ sử dụng

Chiều dài phổ biến của mỗi cây xà gồ là: 6 mét, 8 mét, hoặc đặt theo yêu cầu. Với các loại xà gồ thông dụng gồm:

Thép hộp 40x80, 50x100 mm
Thép C/Z mạ kẽm dày từ 1.5 – 2.5 mm
Gỗ dầu, gỗ lim (ít dùng trong nhà hiện đại)

Tải trọng mái ảnh hưởng đến các tính số lượng xà gồ thực tế (ảnh sưu tầm)

Công thức tính số lượng xà gồ chuẩn

Giả sử bạn bố trí xà gồ ngang mái (phổ biến nhất hiện nay), thì cần tính số lượng thanh cần lắp đặt theo chiều dài mái dốc, dựa trên khoảng cách tiêu chuẩn.

Bước 1: Tính số lượng thanh xà gồ cần dùng

Số lượng xà gồ = (Chiều dài mái dốc ÷ Khoảng cách xà gồ) + 1

Dấu +1 để đảm bảo có thanh xà gồ cuối ở chân mái.

Bước 2: Tính tổng chiều dài xà gồ cần dùng

Tổng chiều dài xà gồ = Số thanh xà gồ × Chiều ngang mái

Bước 3: Tính số cây xà gồ cần mua

Số cây xà gồ = Tổng chiều dài xà gồ ÷ Chiều dài mỗi cây xà gồ

5 yếu tố ảnh hưởng đến số lượng xà gồ thực tế

Tải trọng mái

Ngói truyền thống nặng hơn ngói tráng men, mái tôn nhẹ hơn, do đó trọng lượng của chất lượng ngói cũng ảnh hưởng khoảng cách bố trí.

Kết cấu phụ thêm

Nếu mái có mái đua, mái che hông, sân thượng, giếng trời, sẽ cần thêm các nhịp xà gồ riêng để đảm bảo kết cấu chắc chắn của mái.

Vật liệu xà gồ

Mỗi vật liệu xà gồ đều có cách bố trí khác nhau. Nếu sử dụng thép Z hoặc C có độ chịu lực cao hơn hộp vuông thì cho phép bố trí thưa hơn. Ngược lại, gỗ thường dễ cong vênh, nên phải bố trí sát hơn để tránh võng mái.

Kỹ thuật liên kết

Hệ xà gồ kết nối bằng bulong neo, hàn điểm hay bản mã thép cũng ảnh hưởng tới việc phân bổ lực đều.

Tiêu chuẩn kỹ thuật & thẩm mỹ

Với các biệt thự, nhà cao cấp, chủ đầu tư thường yêu cầu mái phẳng, đều, không võng thì cần tính kỹ để tránh lộ khuyết điểm.

Kết cấu phụ thêm ảnh hưởng đến số lượng xà gồ thực tế (ảnh sưu tầm)

Lưu ý khi thi công xà gồ thả trên mái nhà

Dưới đây là những điểm kỹ thuật bắt buộc phải kiểm tra khi lắp đặt xà gồ:

Luôn canh thẳng hàng theo dây dọi, laser để đảm bảo mái đều.
Cố định chắc chắn vào kèo, dầm mái bằng bulong nở hoặc hàn bản mã.
Không dùng xà gồ bị cong, méo, gỉ sét – ảnh hưởng tuổi thọ mái.
Không “bẻ cong xà gồ để vừa khung”, phải đo cắt chuẩn ngay từ đầu.
Khoảng cách từng thanh phải đều nhau tuyệt đối, không được xô lệch.
Nên có bản vẽ bố trí xà gồ trước khi thi công, đặc biệt với mái phức tạp.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã nắm rõ cách tính số lượng xà gồ thả trên mái nhà một cách chi tiết và chính xác nhất. Dù bạn là chủ nhà tự thi công hay kỹ sư chuyên nghiệp, việc tính đúng số lượng xà gồ không chỉ giúp mái nhà vững chắc mà còn tối ưu chi phí vật tư.

Nếu bạn đang tìm kiếm một đơn vị thi công uy tín, hãy gọi ngay hotline: 0925.680.068 - 0913.861.022 - 0913.951.267 để được tư vấn chi tiết và hỗ trợ tốt nhấ